QUY ĐỊNH XỬ PHẠT TRONG LĨNH VỰC SỞ HỮU TRÍ TUỆ

Theo pháp luật hiện hành trong nước cũng như quốc tế, các chủ thể quyền sở hữu trí tuệ có quyền tự bảo vệ. Quyền tự bảo vệ được thực hiện bằng hai phương thức:

– Phương thức thứ nhất là các chủ thể quyền sở hữu trí tuệ tự mình áp dụng các biện pháp nhằm đối phó với những vi phạm theo quy định của pháp luật.

– Phương thức thứ hai là các chủ thể quyền sở hữu trí tuệ yêu cầu các cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý những hành vi vi phạm, yêu cầu toà án hoặc trọng tài giải quyết tranh chấp. Các chủ thể quyền có thể tự mình đưa đơn yêu cầu hoặc có thể uỷ quyền cho các tổ chức đại diện, tổ chức dịch vụ sở hữu trí tuệ thay mình thực hiện yêu cầu này.

Điều 198 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi, bổ sung năm 2009 có quy định “Chủ thể quyền sở hữu trí tuệ có quyền áp dụng các biện pháp sau đây để bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của mình: a) Áp dụng biện pháp công nghệ nhằm ngăn ngừa hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ; b) Yêu cầu tổ chức, cá nhân có hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ phải chấm dứt hành vi xâm phạm, xin lỗi, cải chính công khai, bồi thường thiệt hại; c) Yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ theo quy định của Luật này và các quy định khác của pháp luật có liên quan; d) Khởi kiện ra tòa án hoặc trọng tài để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình.”

Đối với cả hai phương thức bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, tuỳ theo tính chất và mức độ xâm phạm, tổ chức cá nhân có hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ có thể bị xử lý bằng biện pháp hành chính, dân sự hoặc hình sự. Trong trường hợp cần thiết, cơ quan nhà nước có thẩm quyền có thể áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời; biện pháp kiểm soát hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu liên quan đến sở hữu trí tuệ theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ và các quy định khác của pháp luật có liên quan như Luật Xử lý vi phạm hành chính, Luật Hải quan, Luật Cạnh tranh.

Xử lý bằng biện pháp hành chính

Biện pháp hành chính được áp dụng để xử lý hành vi xâm phạm thuộc một trong những trường hợp quy định tại Điều 211 Luật Sở hữu trí tuệ. Biện pháp này được áp dụng theo yêu cầu của chủ thể quyền sở hữu trí tuệ; tổ chức, cá nhân bị thiệt hại do hành vi xâm phạm gây ra; tổ chức, cá nhân phát hiện hành vi xâm phạm hoặc do cơ quan có thẩm quyền chủ động phát hiện.

Những hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ bị xử lý bằng biện pháp hành chính bao gồm các hành vi xâm phạm quy định tại Khoản 1 Điều 211 Luật sở hữu trí tuệ: “a) Xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ gây thiệt hại cho tác giả, chủ sở hữu, người tiêu dùng hoặc cho xã hội; b) Sản xuất, nhập khẩu, vận chuyển, buôn bán hàng hóa giả mạo về sở hữu trí tuệ quy định tại Điều 213 của Luật này hoặc giao cho người khác thực hiện hành vi này; c) Sản xuất, nhập khẩu, vận chuyển, buôn bán, tàng trữ tem, nhãn hoặc vật phẩm khác mang nhãn hiệu hoặc chỉ dẫn địa lý giả mạo hoặc giao cho người khác thực hiện hành vi này” và hành vi cạnh tranh không lành mạnh về sở hữu trí tuệ theo quy định của pháp luật về cạnh tranh. 

Các biện pháp hành chính xử lý vi phạm gồm có:

– Biện pháp xử phạt chính (theo Khoản 1 Điều 214 Luật Sở hữu trí tuệ): Tổ chức, cá nhân thực hiện hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ mà Luật Sở hữu trí tuệ quy định bị xử phạt vi phạm hành chính sẽ bị buộc phải chấm dứt hành vi xâm phạm và bị áp dụng một trong hai hình thức xử phạt chính là cảnh cáo và phạt tiền.

– Biện pháp xử phạt bổ sung (theo Khoản 2 Điều 214 Luật Sở hữu trí tuệ): Tuỳ theo tính chất, mức độ xâm phạm mà tổ chức, cá nhân xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ còn có thể bị áp dụng một hoặc các hình thức xử phạt bổ sung gồm tịch thu hàng hoá giả mạo về sở hữu trí tuệ; nguyên liệu, vật liệu, phương tiện được sử dụng chủ yếu để sản xuất, kinh doanh hàng hoá giả mạo về sở hữu trí tuệ và đình chỉ có thời hạn hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực đã xảy ra vi phạm.

– Biện pháp khắc phục hậu quả (theo Khoản 3 Điều 214 Luật Sở hữu trí tuệ): Ngoài các hình thức xử phạt chính và bổ sung trên thì tổ chức, cá nhân xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ còn có thể bị áp dụng một hoặc các biện pháp khắc phục hậu quả.

– Biện pháp ngăn chặn và bảo đảm xử phạt hành chính (theo Điều 215 Luật Sở hữu trí tuệ): Trong trường hợp hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ có nguy cơ gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho người tiêu dùng hoặc cho xã hội; tang vật vi phạm có nguy cơ bị tẩu tán hoặc cá nhân, tổ chức vi phạm có biểu hiện trốn tránh trách nhiệm; nhằm đảm bảo thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính thì các tổ chức, cá nhân có quyền yêu cầu cơ quan có thẩm quyền áp dụng biện pháp ngăn chặn và bảo đảm xử phạt hành chính. Biện pháp này được áp dụng theo thủ tục hành chính đối với hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ bao gồm: “a) Tạm giữ người; b) Tạm giữ hàng hóa, tang vật, phương tiện vi phạm; c) Khám người; d) Khám phương tiện vận tải, đồ vật; khám nơi cất giấu hàng hóa, tang vật, phương tiện vi phạm về sở hữu trí tuệ; đ) Các biện pháp ngăn chặn hành chính khác theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính.”

Xử lý bằng biện pháp dân sự

Biện pháp dân sự được áp dụng để xử lý hành vi xâm phạm theo yêu cầu của chủ thể quyền sở hữu trí tuệ hoặc của tổ chức, cá nhân bị thiệt hại do hành vi xâm phạm gây ra kể cả khi hành vi đó đã hoặc đang bị xử lý bằng biện pháp hành chính hoặc biện pháp hình sự.

Biện pháp dân sự bao gồm tự thương lượng và khởi kiện ra Toà án nhân dân. Tuy nhiên trên thực tế, biện pháp tự thương lượng thường khó đạt được kết quả và biện pháp khởi kiện ra Toà án nhân dân được sử dụng chủ yếu.

Thủ tục khởi kiện ra Toà án nhân dân thực hiện theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự. Tuy nhiên cần phải chú ý, trong trường hợp có sự khác nhau giữa quy định về sở hữu trí tuệ của Luật Sở hữu trí tuệ với quy định của luật khác thì áp dụng quy định của Luật Sở hữu trí tuệ (theo Khoản 2 Điều 5 Luật Sở hữu trí tuệ). 

Toà án áp dụng các biện pháp cụ thể sau đây để xử lý tổ chức, cá nhân có hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ (theo Điều 202 Luật Sở hữu trí tuệ)

– Buộc chấm dứt hành vi xâm phạm;

– Buộc xin lỗi, cải chính công khai;

– Buộc thực hiện nghĩa vụ dân sự; 

– Buộc bồi thường thiệt hại; 

– Buộc tiêu hủy hoặc buộc phân phối hoặc đưa vào sử dụng không nhằm mục đích thương mại đối với hàng hóa, nguyên liệu, vật liệu và phương tiện được sử dụng chủ yếu để sản xuất, kinh doanh hàng hóa xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ với điều kiện không làm ảnh hưởng đến khả năng khai thác quyền của chủ thể quyền sở hữu trí tuệ. 

Trong trường hợp cần thiết, toà án có thể áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời theo quy định của pháp luật. Các biện pháp khẩn cấp tạm thời được áp dụng đối với hàng hóa bị nghi ngờ xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, nguyên liệu, vật liệu, phương tiện sản xuất, kinh doanh hàng hóa đó bao gồm thu giữ; kê biên; niêm phong, cấm thay đổi hiện trạng, cấm di chuyển; cấm chuyển dịch quyền sở hữu và các biện pháp khẩn cấp tạm thời khác được áp dụng theo quy định của Bộ luật tố tụng dân sự (theo Điều 207 Luật Sở hữu trí tuệ).

Tuỳ trường hợp cụ thể mà toà án có thể áp dụng một, nhiều hoặc tất cả các biện pháp dân sự đồng thời cùng lúc trong quá trình giải quyết một vụ án dân sự về quyền sở hữu trí tuệ.

Xử lý bằng biện pháp hình sự

Biện pháp hình sự được áp dụng để xử lý hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trong trường hợp hành vi đó có yếu tố cấu thành tội phạm, bị truy tố trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật hình sự (theo Điều 212 Luật Sở hữu trí tuệ). Thẩm quyền, trình tự thủ tục áp dụng biện pháp hình sự tuân theo quy định của pháp luật về tố tụng hình sự.

Trong quá trình xử lý xâm phạm, giải quyết tranh chấp, nếu thấy hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ có đủ 4 yếu tố cấu thành tội phạm (mặt khách quan của tội phạm, mặt chủ quan của tội phạm, chủ thể của tội phạm và khách thể của tội phạm) theo quy định của Bộ luật Hình sự thì các cơ quan chức năng cần thông báo và chuyển tài liệu có liên quan cho Viện kiểm sát nhân dân – cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định việc xử lý về hình sự.

Một số văn bản pháp luật hiện hành quy định cụ thể về quy định xử phạt trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ

Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012;

Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015;

Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015;

Nghị định 131/2013/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính về quyền tác giả, quyền liên quan;

Nghị định 99/2013/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực sở hữu công nghiệp;

Nghị định 31/2016/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giống cây trồng, bảo vệ và kiểm dịch thực vật;

Nghị định 185/2013/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng;

Nghị định 124/2015/NĐ-CP sửa đổi nghị định 185/2013/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng;

Nghị định 158/2013/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa, thể thao, du lịch và quảng cáo;

Nghị định 28/2017/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 131/2013/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính về quyền tác giả, quyền liên quan và Nghị định 158/2013/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa, thể thao, du lịch và quảng cáo;

Nghị định 04/2020/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 31/2016/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giống cây trồng, bảo vệ và kiểm dịch thực vật; Nghị định 90/2017/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thú y.

Trên thực tế, số vụ việc vi phạm quyền sở hữu trí tuệ rất nhiều, ngày một gia tăng với những cách thức hết sức đa dạng và tinh vi. Điều này khiến cho việc điều tra của các cơ quan nhà nước gặp nhiều khó khăn, tốn nhiều thời gian, công sức và số vụ việc được xử lý bằng biện pháp hành chính, dân sự và hình sự đều không nhiều. Việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ muốn đạt được hiệu quả thì cần áp dụng đồng thời nhiều biện pháp khác nhau. Ngoài những biện pháp nêu trên, các biện pháp khác như tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về sở hữu trí tuệ cũng hết sức quan trọng và cần phải được thực hiện thường xuyên.

Phần tiếp theo của bài viết sẽ phân tích quy định xử phạt hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ dựa trên bản án cụ thể về hành vi xâm phạm quyền tác giả

Theo bản án số 10/2008/TCDS-ST ngày 16 tháng 12 năm 2008 về việc xâm phạm quyền tác giả giữa anh Phùng Trường Giang và anh Triệu Công Thanh.

Câu chuyện truyền thanh “Lời xám hối muộn mằn” tác giả Triệu Công Thanh chính là tác phẩm phái sinh trái phép của kịch bản “Ngưỡng đời” tác giả Phùng Trường Giang. Trong phần tác giả của tác phẩm này anh Thanh đã chỉ ghi tên của mình mà không đề cập đến anh Giang. Theo các thông tin tài liệu hồ sơ vụ án thì câu chuyện truyền thanh “Lời xám hối muộn mằn” là của 2 tác giả (Phùng Trường Giang và Triệu Công Thanh) nên phần tác giả phải để tên của cả 2 tác giả nhưng thực tế thì anh Thanh lại chỉ để tên của một mình anh. Vì thế trong tình huống này, anh Triệu Công Thanh đã có hành vi xâm phạm quyền tác giả của anh Phùng Trường Giang được quy định tại Điều 28 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 và HĐXX quyết định anh Thanh sẽ bị xử phạt như sau.

Theo quy định tại Khoản 4 Điều 202 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 thì cá nhân có hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ buộc phải bồi thường thiệt hại.

Theo quy định tại Điều 204 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 về việc xác định thiệt hại thì anh Thanh phải bồi thường cho anh Giang các khoản sau:

– Thiệt hại về thu nhập thực tế bị mất đối với thời gian phải nghỉ việc để đi lại, tìm hiểu sự việc, thu thập chứng cứ,… là 20 ngày x 75.000 đ = 1.500.000đ.

– Thiệt hại về lợi ích (tiền nhuận bút nếu câu chuyện đứng tên 2 tác giả) có thể thu được từ câu chuyện truyền thanh “Lời xám hối muộn mằn” là 90.000đ.

– Thiệt hại về tinh thần do bị ảnh hưởng đến danh tiếng, anh Giang yêu cầu là 1.000.000đ.

– Đối với yêu cầu bồi thường tiền phô tô tài liệu, đĩa CD,… về câu chuyện truyền thanh “Lời xám hối muộn mằn” là 300.000đ, theo quy định tại Khoản 3 Điều 203 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 thì đó là nghĩa vụ chứng minh của nguyên đơn nên yêu cầu này bị HĐXX bác bỏ.

Tổng số tiền anh Thanh phải bồi thường thiệt hại cho anh Giang là 2.590.000 đ.

Ngoài ra, anh Giang ban đầu có yêu cầu anh Thanh phải xin lỗi công khai trên đài phát thanh về hành vi xâm phạm nhưng sau đó anh Giang đã xin rút yêu cầu này nên HĐXX chấp nhận và không đặt ra giải quyết nữa.

Căn cứ pháp luật của HĐXX gồm có: Điều 131, Điều 179, Điều 243, Điều 245 Bộ luật Tố tụng dân sự 2004; Điều 736, Điều 738 Bộ luật Dân sự 2005; Điều 28, Khoản 4 Điều 202, Khoản 3 Điều 203, Điều 204, Điều 205 Luật Sở hữu trí tuệ 2005; Điều 7, Điều 11 Nghị định 70/CP ngày 12/06/1997 của Chính Phủ.

Qua đó có thể thấy, chủ thể quyền sở hữu trí tuệ ở đây là anh Giang – chủ thể quyền tác giả đã có hành động để bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của mình. Hành vi xâm phạm quyền tác giả của anh Thanh đã bị xử phạt bằng biện pháp dân sự theo quy định của pháp luật.

Trên đây là bài viết tư vấn về “Quy định xử phạt trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ” của Công ty Luật TNHH Apra. Quý khách hàng còn thắc mắc về các vấn đề nêu trên và cần được giải đáp, vui lòng liên hệ số hotline để được tư vấn và hỗ trợ.

_____________________________________

Mọi thông tin yêu cầu tư vấn xin vui lòng liên hệ:

CÔNG TY LUẬT TNHH APRA

Địa chỉ: Tầng 7, số 57 Trần Quốc Toản, phường Trần Hưng Đạo, quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội, Việt Nam.

Email: info@apra.vn

Hotline: 024.23486234 – 0948495885