Quyền khiếu nại, quyền tố cáo là những quyền cơ bản của công dân được Hiến Pháp và pháp luật ghi nhận và đảm bảo thực hiện. Thế nhưng, bản chất của hai từ này hoàn toàn khác nhau. Vậy làm sao để hiểu rõ thế nào là khiếu nại, thế nào là tố cáo và trường hợp nào sử dụng khiếu nại, trường hợp nào sử dụng tố cáo?
Khái niệm Khiếu nại và Tố cáo
Theo Khoản 1 Điều 2 Luật Tố cáo 2018 quy định: “Tố cáo là việc cá nhân theo thủ tục quy định của Luật này báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi vi phạm pháp luật của bất kỳ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân, bao gồm: Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ; Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật về quản lý nhà nước trong các lĩnh vực.”.
Theo Khoản 1 Điều 2 Luật Khiếu nại 2011 quy định: “Khiếu nại là việc công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục do Luật này quy định, đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình.”.
Phân biệt Khiếu nại, tố cáo
Thứ nhất, về chủ thể khiếu nại, tố cáo. Chủ thể khiếu nại được ghi nhận trong luật đó chính là công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức mà chịu ảnh hưởng trực tiếp từ quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật cán bộ, công chức. Còn chủ thể của tố cáo là công dân
Thứ hai, về chủ thể bị khiếu nại, tố cáo. Chủ thể bị khiếu nại là cơ quan hành chính nhà nước hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước có quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khiếu nại; cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền có quyết định kỷ luật cán bộ, công chức bị khiếu nại. Còn với tố cáo, chủ thể bị tố cáo chính là cá nhân, cơ quan, tổ chức bất kỳ có hành vi vi phạm pháp luật.
Thứ ba, về đối tượng khiếu nại, tố cáo. Tại Luật khiếu nại quy định về đối tượng khiếu nại là các quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền ra quyết định kỷ luật. Đối với quy định về đối tượng tố cáo đó là những hành vi vi phạm pháp luật của bất cứ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe doạ gây thiệt hại lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức. Bao gồm các hành vi vi phạm pháp luật của cán bộ, công chức, viên chức trong thực hiện công vụ, nhiệm vụ và hành vi vi phạm pháp luật về quản lý nhà nước trong các lĩnh vực.
Thứ tư, về trường hợp áp dụng của khiếu nại và tố cáo. Khi người khiếu nại có căn cứ cho rằng quyết định hành chính, hành vi hành chính trái pháp luật, xâm phạm trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp của mình (bản thân) thì có thể thực hiện quyền khiếu nại của mình. Còn quyền tố cáo sẽ được sử dụng trong trường hợp khi người tố cáo biết về hành vi vi phạm pháp luật của bất kỳ cơ quan, tổ chức nào gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan và tổ chức.
Thứ năm, về cơ quan có thẩm quyền giải quyết. Đối với khiếu nại, cơ quan có thẩm quyền trực tiếp ra quyết định, hành vi hành chính hoặc cơ quan có thẩm quyền cấp trên trực tiếp của cơ quan ra quyết định, hành vi hành chính sẽ là cơ quan có thẩm quyền giải quyết các yêu cầu khiếu nại. Còn đối với tố Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ của cán bộ, công chức, viên chức do người đứng đầu cơ quan, tổ chức có thẩm quyền quản lý cán bộ, công chức, viên chức đó giải quyếtcó thẩm quyền thụ lý và giải quyết hoặc cơ quan trung gian như tổ chức khác, cơ quan báo chí có thể tiếp nhận đơn, yêu cầu tố cáo và chuyển sang các cơ quan có thẩm quyền thụ lý và giải quyết.
Thứ sáu, về thời hiệu giải quyết. Thời hiệu khiếu nại là 90 ngày, kể từ ngày nhận được quyếết định hành chính hoặc biết được quyết định hành chính, hành vi hành chính. Đối với quyết định kỷ luật cán bộ, công chức thì khiếu nại lần đầu thời hiệu là 15 ngày kể từ ngày nhận quyết định và khiếu nại lần hai là 10 ngày, kể từ ngày cán bộ, công chức nhận được quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu. Còn đối với quyết định kỷ luật buộc thôi việc thì thời hiệu khiếu nại lần hai là 30 ngày, kể từ ngày cán bộ, công chức nhận được quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu. Trường hợp người khiếu nại không thực hiện được quyền khiếu nại theo đúng thời hiệu vì ốm đau, thiên tai, địch họa, đi công tác, học tập ở nơi xa hoặc vì những trở ngại khách quan khác thì thời gian có trở ngại đó không tính vào thời hiệu khiếu nại. Với tố cáo thì không có thời hiệu giải quyết.
Thứ bảy, về việc rút đơn. Luật Khiếu nại quy định người khiếu nại có thể rút khiếu nại tại bất cứ thời điểm nào trong quá trình khiếu nại, giải quyết khiếu nại và đồng thời cơ quan có thẩm quyền giải quyết đình chỉ việc giải quyết khi người khiếu nại rút đơn. Còn trong Luật Tố cáo thì người tố cáo có quyền rút toàn bộ nội dung tố cáo hoặc một phần nội dung tố cáo trước khi người giải quyết tố cáo ra kết luận nội dung tố cáo và việc rút tố cáo phải được thực hiện bằng văn bản. Cơ quan nhà nước vẫn tiếp tục giải quyết việc tố cáo nếu có căn cứ cho rằng hành vi bị tố cáo có dấu hiệu vi phạm pháp luật, hoặc người tố cáo bị uy hiếp, mua chuộc.
Tóm lại, về bản chất việc khiếu nại thể hiện mối quan hệ giữa Nhà nước và công dân (cơ quan, tổ chức) trong đó bên khiếu nại chịu sự tác động trực tiếp của quyết định, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, người có thẩm quyền trong cơ quan nhà nước. Còn bản chất tố cáo là hành động của cá nhân nhằm bảo vệ và ngăn chặn khả năng vi phạm lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức. Tuy nhiên, cũng phải thấy rằng trên thực tiễn việc phân định giữa khiếu nại và tố cáo là công việc không hề đơn giản ngay cả đối với những người thường xuyên phải xử lý đơn thư hay các vụ việc nhận được. Sự phức tạp có thể do nhiều nguyên nhân: Do quy định của pháp luật không thật rõ ràng; do sự lẫn lộn giữa khiếu nại và tố cáo, vô tình hay cố tình, của người đưa đơn.
Trên đây là bài viết tư vấn “Phân biệt Khiếu nại và Tố cáo” của Công ty Luật TNHH Apra. Quý khách hàng còn thắc mắc về các vấn đề nêu trên và cần được giải đáp, vui lòng liên hệ số hotline để được tư vấn và hỗ trợ.
_________________________________
Mọi thông tin yêu cầu tư vấn xin vui lòng liên hệ :
CÔNG TY LUẬT TNHH APRA
Địa chỉ: Tầng 7, số 57 Trần Quốc Toản, phường Trần Hưng Đạo, quận Hoàn Kiếm, Thành phố Hà Nội, Việt Nam.
Email: info@apra.vn
Hotline: 024.23486234 – 0948495885
