CHỦ THỂ CÓ QUYỀN YÊU CẦU KHỞI TỐ VỤ ÁN HÌNH SỰ

Khởi tố vụ án hình sự là giai đoạn mở đầu của tố tụng hình sự, trong đó cơ quan có thẩm quyền xác định có hay không có dấu hiệu tội phạm để ra quyết định khởi tố hoặc quyết định không khởi tố vụ án. Đây là cơ sở pháp lý đầu tiên để thực hiện việc điều tra.

Theo Điều 153 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, chủ thể có thẩm quyền khởi tố vụ án bao gồm:

1. Cơ quan điều tra quyết định khởi tố vụ án hình sự đối với tất cả vụ việc có dấu hiệu tội phạm, trừ những vụ việc do cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, Viện kiểm sát, Hội đồng xét xử đang thụ lý, giải quyết quy định tại các khoản 2, 3 và 4 Điều 153 này.

2. Cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra ra quyết định khởi tố vụ án hình sự trong trường hợp quy định tại Điều 164 của Bộ luật này.

3. Viện kiểm sát ra quyết định khởi tố vụ án hình sự trong trường hợp: 

 – Viện kiểm sát hủy bỏ quyết định không khởi tố vụ án hình sự của Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra; 

 – Viện kiểm sát trực tiếp giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố; 

 – Viện kiểm sát trực tiếp phát hiện dấu hiệu tội phạm hoặc theo yêu cầu khởi tố của Hội đồng xét xử.

4. Hội đồng xét xử ra quyết định khởi tố hoặc yêu cầu Viện kiểm sát khởi tố vụ án hình sự nếu qua việc xét xử tại phiên tòa mà phát hiện có việc bỏ lọt tội phạm.

Có thể thấy, chủ thể có thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự là các cơ quan nhà nước để nhằm duy trì trật tự và công lý xã hội. Tuy nhiên, trong một số những trường hợp nhất định, trên tinh thần tôn trọng và bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người bị hại thì pháp luật cũng cho phép những người sau có quyền yêu cầu khởi tố vụ án hình sự, bao gồm người bị hại hoặc người đại diện hợp pháp của người bị hại là người dưới 18 tuổi, người có nhược điểm về tâm thần hoặc thể chất hoặc đã chết.

Theo quy định tại Khoản 1 Điều 155 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, Cơ quan tiến hành tố tụng chỉ được quyền khởi tố vụ án hình sự khi có yêu cầu của người bị hại hoặc người đại diện của người bị hại với những tội phạm sau:

– Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác;

– Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh;

– Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội;

– Tội vô ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác;

– Tội vô ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính;

– Tội hiếp dâm;

– Tội cưỡng dâm;

– Tội làm nhục người khác;

– Tội vu khống;

– Tội xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp.

Ví dụ: Theo bản án số 66/2018/HSST ngày 25/10/2018, chị Nguyễn Thị H là giáo viên Trường THCS A có quen biết với anh Nguyễn Đình H là chồng của Nguyễn Thị H’. Vì điều kiện hoàn cảnh gia đình nên chị Nguyễn Thị H muốn xin chuyển công tác về gần nhà, chị biết anh H có người quen làm bên lĩnh vực giáo dục nên đã nhờ anh H giúp đỡ. Tuy nhiên, chị H’ – vợ của anh H đã hiểu nhầm về mối quan hệ giữa chị H với anh H. Chị H’ đã lấy những hình ảnh của chị H và gia đình, đồng nghiệp để đăng tải lên mạng xã hội Facebook kèm theo những nội dung, thông tin không đúng sự thật về mỗi quan hệ tình cảm giữa chị Nguyễn Thị H và anh Nguyễn Đình H. Ngày 12/4/2018 thông qua chị gái của mình là Nguyễn Thị N, Nguyễn Thị H’ đã gửi đơn tố cáo về hành vi ngoại tình của chị Nguyễn Thị H với anh Nguyễn Đình H là chồng chị đến Phòng giáo dục huyện KS, NA. Do đó, chị Nguyễn Thị H đã gửi đơn đến Cơ quan cảnh sát điều tra Công an huyện Thanh Chương yêu cầu khởi tố hình sự đối với hành vi vu khống của chị Nguyễn Thị H’. Như vậy, trong trường hợp này, người bị hại là chị Nguyễn Thị H đã áp dụng quyền của mình để yêu cầu khởi tố hình sự với hành vi vu khống của chị Nguyễn Thị H’. Yêu cầu này phù hợp với quy định của pháp luật theo Điều 155 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 và tội của chị Nguyễn Thị H’ là tội vu khống theo quy định tại Khoản 1 Điều 156 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung 2017. Đây là hành vi bịa đặt, loan truyền những điều sai sự thật nhằm xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự hoặc gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của chị Nguyễn Thị H và bịa đặt chị H ngoại tình với anh H và tố cáo họ.

Trường hợp người đã yêu cầu khởi tố rút yêu cầu thì vụ án phải được đình chỉ, trừ trường hợp có căn cứ xác định người đã yêu cầu rút yêu cầu khởi tố trái với ý muốn của họ do bị ép buộc, cưỡng bức thì tuy người đã yêu cầu khởi tố rút yêu cầu, Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án vẫn tiếp tục tiến hành tố tụng đối với vụ án. 

Người bị hại hoặc người đại diện của người bị hại đã rút yêu cầu khởi tố thì không có quyền yêu cầu lại, trừ trường hợp rút yêu cầu do bị ép buộc, cưỡng bức.

Trên đây là bài viết tư vấn về “Chủ thể có quyền yêu cầu khởi tố vụ án hình sự” của Công ty Luật TNHH Apra. Quý khách hàng còn thắc mắc về các vấn đề nêu trên và cần được giải đáp, vui lòng liên hệ số hotline để được tư vấn và hỗ trợ.

_________________________________

Mọi thông tin yêu cầu tư vấn xin vui lòng liên hệ:

CÔNG TY LUẬT TNHH APRA

Địa chỉ: Tầng 7, số 57 Trần Quốc Toản, phường Trần Hưng Đạo, quận Hoàn Kiếm, Thành phố Hà Nội, Việt Nam.

Email: info@apra.vn

Hotline: 024.23486234 – 0948495885