THU THẬP CHỨNG CỨ TRONG VỤ ÁN HÀNH CHÍNH

Chứng cứ trong vụ án hành chính là những gì có thật được đương sự, cơ quan, tổ chức, cá nhân khác giao nộp, xuất trình cho Tòa án trong quá trình tố tụng hoặc do Tòa án thu thập được theo trình tự, thủ tục theo Luật Tố tụng hành chính, mà Tòa án sử dụng làm căn cứ để xác định các tình tiết khách quan của vụ án cũng như xác định yêu cầu hay sự phản đối của đương sự là có căn cứ và hợp pháp. Vậy việc thu thập chứng cứ trong vụ án hành chính được quy định như thế nào?

Thu thập chứng cứ là quyền và nghĩa vụ của đương sự

Khoản 1 Điều 9 Luật Tố tụng hành chính 2015 quy định: “Các đương sự có quyền và nghĩa vụ chủ động thu thập, giao nộp tài liệu, chứng cứ cho Tòa án và chứng minh yêu cầu của mình là có căn cứ và hợp pháp”. Việc các đương sự phải cung cấp chứng cứ và chứng minh cho yêu cầu của mình là một trong những nguyên tắc xuất phát từ quyền quyết định và tự định đoạt của đương sự đối với việc khởi kiện của mình (Điều 8 Luật tố tụng hành chính 2015). Các chứng cứ ban đầu này sẽ giúp cho việc thụ lý vụ án hành chính và giải quyết vụ việc hành chính được chính xác, kịp thời của Tòa án trong quá trình xây dựng hồ sơ vụ án hành chính.

Như vậy, khi khởi kiện vụ án hành chính, các đương sự trong vụ án hành chính phải tự mình thu thập, cung cấp chứng cứ, tài liệu cho Tòa án. Cách xác định chứng cứ được quy định cụ thể tại Điều 82 Luật Tố tụng hành chính 2015. 

Trong trường hợp đương sự đã dùng mọi biện pháp nhưng không thu thập được thì yêu cầu Tòa án thu thập chứng cứ

Trên thực tế, khi thu thập chứng cứ từ các cá nhân, cơ quan Nhà nước có thẩm quyền, đương sự không được cung cấp hoặc được cung cấp không đầy đủ các chứng cứ cần thiết. Điều này đòi hỏi phải có sự can thiệp của Tòa án là cơ quan thay mặt Nhà nước giải quyết tranh chấp, giúp đương sự trong việc thu thập chứng cứ đang lưu giữ tại các cơ quan, tổ chức mà đương sự không thể thu thập được. Điểm e, Khoản 1 Điều 84 Luật Tố tụng hành chính đã quy định đương sự có thể dùng biện pháp “e) Yêu cầu Tòa án thu thập tài liệu, chứng cứ nếu đương sự không thể thu thập tài liệu, chứng cứ;” để thu thập chứng cứ trong vụ án hành chính. Tòa án chỉ tiến hành thu thập chứng cứ khi đương sự đã áp dụng mọi biện pháp nhưng vẫn không tự thu thập được và có yêu cầu Tòa án tiến hành thu thập. Việc yêu cầu Toà án thu thập, tài liệu chứng cứ sẽ được thực hiện trong phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai chứng cứ và đối thoại tại Toà.

Thẩm phán được tự mình tiến hành một hoặc một số biện pháp sau để thu thập chứng cứ: lấy lời khai của đương sự (Điều 85); lấy lời khai người làm chứng khi xét thấy cần thiết (Điều 86); đối chất khi xét thấy có sự mâu thuẫn trong lời khai của các đương sự, người làm chứng (Điều 87); xem xét thẩm định tại chỗ (Điều 88); uỷ thác thu thập chứng cứ, xác minh tài liệu, chứng cứ (Điều 92); … Luật còn quy định điều kiện để Thẩm phán được tiến hành một hoặc một số biện pháp thu thập chứng cứ khi đương sự không thể tự mình thu thập được và có yêu cầu như: lấy lời khai người làm chứng; đối chất; trưng cầu giám định; định giá tài sản, thẩm định giá tài sản; yêu cầu cá nhân, cơ quan, tổ chức cung cấp chứng cứ.

Ngoài đương sự, Viện kiểm sát đóng vai trò quan trọng trong việc thu thập chứng cứ trong vụ án hành chính. Điều 22, Thông tư liên tịch 03/2016/TTLT-VKSNDTC-TANDTC quy định việc phối hợp giữa viện kiểm sát nhân dân và tòa án nhân dân trong việc thi hành một số quy định của Luật Tố tụng hành chính đã quy định về việc, nếu Kiểm sát viên xét thấy cần xác minh, thu thập thêm chứng cứ để bảo đảm cho việc giải quyết vụ án kịp thời, đúng pháp luật thì Kiểm sát viên gửi văn bản yêu cầu Tòa án xác minh, thu thập chứng cứ ở trong các giai đoạn: trong quá trình giải quyết vụ án, trước khi mở phiên Toà và tại phiên Toà. Trong nhiều trường hợp, sự phát hiện những bất thường trong thu thấp chứng cứ của Viện kiểm sát đã giúp cho quyền của các đương sự được đảm bảo. Xem xét ví dụ sau để thấy rõ vai trò của Viện Kiểm sát trong nhiệm vụ xác minh, thu thập tài liệu chứng cứ:

Ông X khởi kiện Quyết định thu hồi đất của UBND huyện A. Sau khi ông X chết, con của ông là anh Y đã uỷ quyền cho luật sư tham gia vụ kiện với tư cách là người khởi kiện. Luật sự có mặt theo giấy triệu tập của Toà án nhân dân huyện A khi Toà triệu tập anh Y – là người thừa kế tố tụng của ông X. Tuy nhiên, Toà án cho rằng luật sư không đủ tư cách đại diện cho anh Y và ông X. Sau đó. Toà tiếp tục triệu tập người thừa kế tố tụng của ông X nhưng không ai đến. Toà án xác định: quyền và nghĩa vụ tố tụng hành chính của ông X không được thừa kế bởi người thừa kế. Do đó, Toà án đã đình chỉ giải quyết vụ án.

Viện kiểm sát đã phát hiện quyết định đình chỉ trên không đúng quy định pháp luật. Bởi lẽ, Viện kiểm sát thu thập được thêm thông tin về việc ông X có 4 người con khác ngoài chị Y với các bản sao giấy khai sinh của họ và 4 người này không biết gì về vụ việc. Đáng lẽ Toà án sẽ phải tạm đình chỉ vụ án khi chưa có người thừa kế quyền và nghĩa vụ tố tụng của ông X và tiếp tục xác minh thu thập thêm chứng cứ về những người trong hàng thừa kế của ông X và lấy ý kiến của họ, như vậy mới đảm bảo quyền của đương sự theo quy định của pháp luật.

Trên đây là bài viết tư vấn về “Thu thập chứng cứ trong vụ án hành chính” của Công ty Luật TNHH Apra. Quý khách hàng còn thắc mắc về các vấn đề nêu trên và cần được giải đáp, vui lòng liên hệ số hotline để được tư vấn và hỗ trợ.

_________________________________

Mọi thông tin yêu cầu tư vấn xin vui lòng liên hệ :

CÔNG TY LUẬT TNHH APRA

Địa chỉ: Tầng 7, số 57 Trần Quốc Toản, phường Trần Hưng Đạo, quận Hoàn Kiếm, Thành phố Hà Nội, Việt Nam.

Email: info@apra.vn

Hotline: 024.23486234 – 0948495885